Βιταμίνες Β
Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β αποτελούν μια ομάδα υδατοδιαλυτών βιταμινών με καθοριστικό ρόλο στον μεταβολισμό της ενέργειας, στη λειτουργία του νευρικού συστήματος, στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και στη σύνθεση του DNA. Παρόλο που καθεμία από αυτές έχει συγκεκριμένες λειτουργίες, όλες συνεργάζονται για τη διατήρηση της ομαλής λειτουργίας του οργανισμού. Η έλλειψή τους μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας, επηρεάζοντας πολλαπλά συστήματα του σώματος.
Βιταμίνες Β και Μεταβολισμός
Το σύμπλεγμα των βιταμινών Β περιλαμβάνει οκτώ βασικές βιταμίνες, οι οποίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στις μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού. Αυτές είναι οι εξής:
- Βιταμίνη Β1 (θειαμίνη): Η θειαμίνη συμμετέχει στη διάσπαση των υδατανθράκων, προωθώντας την παραγωγή ενέργειας. Παράλληλα, ενισχύει τη λειτουργία του νευρικού συστήματος και τη μετάδοση των νευρικών σημάτων. Η ανεπάρκειά της συνδέεται με κόπωση, νευρικές διαταραχές και την ασθένεια μπέρι-μπέρι, η οποία μπορεί να επηρεάσει τόσο το νευρικό όσο και το καρδιαγγειακό σύστημα.
- Βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη): Είναι απαραίτητη για τη μετατροπή των τροφών σε ενέργεια και δρα ως αντιοξειδωτικό. Βοηθά επίσης στη διατήρηση της υγείας του δέρματος και της όρασης. Η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει ξηροδερμία, σκασμένα χείλη, φλεγμονή στη γλώσσα και διαταραχές στην όραση.
- Βιταμίνη Β3 (νιασίνη): Συμμετέχει σε περισσότερες από 400 ενζυμικές αντιδράσεις, συμβάλλοντας στη σύνθεση ορμονών και στην ομαλή λειτουργία του πεπτικού και νευρικού συστήματος. Η σοβαρή ανεπάρκειά της προκαλεί πελλάγρα, μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από δερματικά εξανθήματα, διάρροια και νευρολογικές διαταραχές.
- Βιταμίνη Β5 (παντοθενικό οξύ): Παίζει κρίσιμο ρόλο στη σύνθεση συνενζύμων και στη διάσπαση των λιπών και των πρωτεϊνών. Επιπλέον, συμμετέχει στην παραγωγή ορμονών και συμβάλλει στη διαδικασία της επούλωσης τραυμάτων. Αν και η ανεπάρκειά της είναι σπάνια, μπορεί να προκαλέσει κόπωση, αϋπνία και μειωμένη αντοχή στο στρες.
Βιταμίνες Β και το Νευρικό και Αιμοποιητικό σύστημα
Εκτός από τον μεταβολισμό, πολλές βιταμίνες Β έχουν άμεση επίδραση στο νευρικό σύστημα, την ψυχική υγεία και τη διαδικασία της αιμοποίησης. Αναλυτικότερα:
- Βιταμίνη Β6 (πυριδοξίνη): Ρυθμίζει τον μεταβολισμό των αμινοξέων και συμμετέχει στη σύνθεση νευροδιαβιβαστών, όπως της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης. Παίζει σημαντικό ρόλο στη διάθεση, τη γνωστική λειτουργία και την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η ανεπάρκειά της μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, σύγχυση, μειωμένη παραγωγή αιμοσφαιρίνης και νευρολογικά συμπτώματα.
- Βιταμίνη Β7 (βιοτίνη): Συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών, ενώ είναι απαραίτητη για τον μεταβολισμό των λιπιδίων και των υδατανθράκων. Η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει σε τριχόπτωση, δερματικά εξανθήματα και νευρολογικά προβλήματα, όπως υπνηλία και σύγχυση.
- Βιταμίνη Β9 (φολικό οξύ): Παίζει καθοριστικό ρόλο στη σύνθεση του DNA και την ανάπτυξη των κυττάρων, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, αδυναμία, χρόνια κόπωση και αυξημένο κίνδυνο γενετικών ανωμαλιών στο έμβρυο, όπως η δισχιδής ράχη.
- Βιταμίνη Β12 (κοβαλαμίνη): Απαραίτητη για τη δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τη διατήρηση της υγείας του νευρικού συστήματος. Συμμετέχει επίσης στη σύνθεση του DNA και στον μεταβολισμό των λιπαρών οξέων. Η ανεπάρκειά της μπορεί να προκαλέσει αναιμία, μούδιασμα στα άκρα, απώλεια μνήμης, ψυχολογικές διαταραχές και μη αναστρέψιμες νευρολογικές βλάβες.
Πηγές βιταμινών Β στη διατροφή
Οι βιταμίνες Β βρίσκονται σε πληθώρα τροφών, αν και με διαφορετικές συγκεντρώσεις. Οι καλύτερες πηγές περιλαμβάνουν:
- Ζωικές τροφές, όπως κρέας, ψάρια, πουλερικά, γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά, είναι πλούσιες σε Β12 και Β6.
- Φυτικές τροφές, όπως όσπρια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ξηροί καρποί και δημητριακά ολικής άλεσης, παρέχουν Β1, Β2, Β3 και Β9.
Διάγνωση ελλείψεων βιταμινών Β και προετοιμασία για τις εξετάσεις
Οι εξετάσεις αίματος χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση των επιπέδων των βιταμινών Β στον οργανισμό. Έτσι, βοηθούν στη διάγνωση ανεπάρκειας, ειδικά σε άτομα με διατροφικούς περιορισμούς, γαστρεντερικές διαταραχές ή συμπτώματα αναιμίας και νευρολογικών προβλημάτων. Σε γενικές γραμμές, οι πιο συχνές διαγνωστικές εξετάσεις περιλαμβάνουν:
- Μέτρηση Βιταμίνης Β12: Βοηθά στον εντοπισμό ανεπάρκειας κοβαλαμίνης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, χρόνια κόπωση και νευρολογικές διαταραχές.
- Έλεγχος φολικού οξέος (Β9): Αξιολογεί τα επίπεδα φολικού οξέος, το οποίο είναι απαραίτητο για τη σύνθεση DNA και την ανάπτυξη των κυττάρων. Η έλλειψή του μπορεί να προκαλέσει αναιμία μεγαλοβλαστικού τύπου.
- Ομοκυστεΐνη: Αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης μπορεί να υποδηλώνουν ανεπάρκεια Β12 ή Β9, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων.
- Μεθυλομαλονικό οξύ (MMA): Πρόκειται για έναν ειδικό δείκτη ανεπάρκειας Β12, που μπορεί να εντοπίσει έλλειψη σε πρώιμο στάδιο, πριν εμφανιστούν σοβαρά συμπτώματα.
Προετοιμασία για τις εξετάσεις των βιταμινών Β
Για την επίτευξη αξιόπιστων αποτελεσμάτων, είναι απαραίτητη η κατάλληλη προετοιμασία πριν από την αιμοληψία:
- Νηστεία: Συνιστάται νηστεία 8-12 ώρες πριν από την εξέταση, καθώς η πρόσφατη πρόσληψη τροφής μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα των βιταμινών στο αίμα.
- Αποφυγή συμπληρωμάτων: Εάν λαμβάνετε βιταμινούχα σκευάσματα, είναι καλό να τα διακόψετε 24-48 ώρες πριν από την εξέταση, ώστε να αποφευχθεί η τεχνητή αύξηση των επιπέδων στο αίμα.
- Αποχή από το αλκοόλ: Το αλκοόλ επηρεάζει αρνητικά τον μεταβολισμό των βιταμινών Β, ιδιαίτερα της θειαμίνης (Β1) και της πυριδοξίνης (Β6). Για τον λόγο αυτό, καλό είναι να μην καταναλωθεί αλκοόλ για τουλάχιστον 24 ώρες πριν από την εξέταση.
- Αποφυγή έντονης σωματικής άσκησης: Η έντονη δραστηριότητα μπορεί να μεταβάλλει τα επίπεδα των βιταμινών Β, ειδικά της Β6 και της Β12, και να επηρεάσει τα αποτελέσματα.
- Ενημέρωση για φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα, όπως αντιόξινα, αντισπασμωδικά, διουρητικά και αντιβιοτικά, ενδέχεται να επηρεάσουν τα επίπεδα των βιταμινών Β. Είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον γιατρό σας για οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή λαμβάνετε.
Η Μικροβιολογική Πρόληψη σας προσφέρει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσετε εξέταση για τις βιταμίνες Β με ασφαλή και έγκυρο τρόπο. Κλείστε το ραντεβού σας εδώ.